हापूस आंबा माहिती
हापूस आंबा हा गोड चविसाठी प्रसिध्द आहे.त्याला कोकणचा राजा म्हणतात.
हा आंबा कोकणात देवगड, रत्नागिरी या भागात जास्त पिकतो. तेथून सर्व ठिकाणी वितरित केल्या जातो.हापूस आंबा पिवळा व थोडा हिरवट रंग असतो. पिकल्या नन्तर मऊ राहतो.
हापूस आंबा लागवड
आंबा लागवड करण्यासाठी पावसाळा ऋतु उत्तम आहे.पावसाळा सुरू होण्यापूर्वी एप्रिल-मे महिन्यांत आंबा लागवड करताना 10 x 10 मीटर अंतरावर 1 x 1 x 1 मीटर आकाराचे खड्डे खोदून ते चांगली काळी माती आणि तीन टोपली शेणखत आणि दोन किलो सिंगल सुपर फॉस्फेट याच्या मिश्रणाने भरून ठेवावेत.
देवगडचा जगप्रसिद्ध हापूस आंबा
हापूस आंबा जाती कोणत्या?
आंब्याच्या हापूस, केसर, तोतापुरी, रत्ना, सुवर्णा, साईसुगंध ,सिंधूरा चौसा,रासपुरी पायरी, मालदा या जाती लागवडीसाठी निवडाव्यात.
याचा उपयोग आंब्याचा रस बनवण्यासाठी केला जातो.
फळांचा राजा आणि सर्वांचे आवडते फळ म्हणजे आंबा. भारतात आंब्याच्या १५०० जाती आढळतात आणि प्रत्येक जातीची चव, आकार आणि रंग वेगवेगळा असतो. तोतापुरी, देवगडचे हापूर आणि बिहारमधील मालदा या जाती एप्रिलच्या मध्यापासून ते ऑगस्टपर्यंत भारतीय बाजारपेठांवर राज्य करतात. आंब्याच्या या 15 प्रसिद्ध जातींबद्दल जाणून घेऊया.
रासपुरी
हा आंबा मे महिन्यात येतो आणि जून अखेरपर्यंत बाजारात उपलब्ध असतो. हे दही, स्मूदी आणि जाममध्ये उत्तम वापरले जाते. कर्नाटकातील जुने म्हैसूर येथे मोठ्या प्रमाणावर उगवलेली ही जात भारतात आंब्याची राणी म्हणून ओळखली जाते.
मालदा
त्याची साल आंब्यापेक्षा पातळ आणि गोड सुगंध आहे. बिहारमध्ये ‘आंब्याचा राजा’ म्हणून ओळखला जाणारा मालदा हा आंबा चवीला आंबट-गोड, रसाळ व चवीला स्वादिष्ट आहे.
केसर
सर्वात महाग जातींपैकी एक. आंब्याचा रंग केशर सारखा असतो. या जातीची लागवड जुनागढच्या नवाबाने 1931 मध्ये केली होती आणि 1934 मध्ये तिचे नाव केसर ठेवण्यात आले होते.
लंगडा
पाय नसलेल्या माणसाच्या शेतामध्ये पहिल्यांदा त्याची लागवड केली गेली, म्हणून या आंब्याच्या जातीला लंगडा असे म्हणतात. ते जुलै ते ऑगस्टपर्यंत बाजारात उपलब्ध असतात. लंगडा हा आंब्याचा एक प्रसिद्ध प्रकार आहे, ज्याचा उगम उत्तर प्रदेशातील वाराणसी मध्ये झालेला आहे.
बदामी
या जातीच्या सालीमध्ये चमकदार सोनेरी पिवळा-लाल रंग असतो जो फळाच्या शीर्षापर्यंत पसरतो. बदामी ही कर्नाटकातील प्रमुख आंब्याची जात असून ही आंबा जात एप्रिल ते जुलै या कालावधीत बाजारात उपलब्ध होतो .
नीलम
देशाच्या प्रत्येक भागात नीलमची लागवड केली जाते. साधारणपणे जून मध्ये मुबलक. त्यांची साल केशरी रंगाची व आंब्याच्या इतर जातींपेक्षा आकाराने लहान आहे .
मालगोवा
हा आंबा 300-500 ग्रॅम वजनाचा लहान आयताकृती गोल आकाराचा असतो. ज्यात पिवळ्या रंगाची छटा असलेला हिरवा रंग आहे. हे आंबे बहुतांशी मे आणि जूनमध्ये मिळतात.
हिम महासागर
हा आंबा मध्यम आकाराचा, हिरवा रंग, त्वचा पिवळा, गोड सुगंध आणि पश्चिम बंगाल, ओडिशाचे वैशिष्ट्यपूर्ण फळ आहे. फळ मध्यम आकाराचे आणि 250-350 ग्रॅम वजनाचे असते.
●हापूस आंबा कसा ओळखायचा?
खरा हापूस आंबा कसा ओळखायचा?
हापूस आंब्याचा सर्वात मोठा गुण म्हणजे त्याचा सुगंध. हापूस आंब्याला नैसर्गिक सुगंध असतो आणि त्याचा सुगंध संपूर्ण खोलीत पसरतो.
आजकाल आंबे रसायनांचा वापर करून कृत्रिमरीत्या म्हणजे पिकवले जातात.
कृत्रिमरित्या पिकवलेल्या हापूसचा रंग सारखाच असतो. तर नैसर्गिकरित्या पिकवलेला हापूस हा पिवळा आणि हलका हिरवा रंगाचा असतो. कारण तो आंबा हळूहळू पिकतो.
हापूस आंब्याची साल सोलणे सोपे आहे, त्याला उष्णता लागत नाही. कारण ते नैसर्गिकरित्या पिकलेले असते.
हे त्याच्या सुगंध आणि वासासाठी ओळखले जाते.
अस्सल हापूस ओळखण्यासाठी घरगुती तंत्र आहे. म्हणजेच भांड्यात किंवा पातेल्यात पाणी घेऊन त्यात आंबा टाकावा. नैसर्गिकरित्या पिकलेला आंबा पाण्यात बुडतो तर कृत्रिमरीत्या पिकलेला आंबा पाण्यावर तरंगतो.
याशिवाय तुमचे डोळे चांगले असतील तर पेटीत ठेवलेल्या वर्तमानपत्रातूनही तुम्ही आंबा ओळखू शकता. यामध्ये ज्या प्रकारची वर्तमानपत्रे वापरली जातात त्यावरून हा आंबा कुठून येतो हे देखील दिसून येते.
जर तुम्ही आंब्याचे खरे जाणकार आणि जाणकार असाल तर तुमचा डोळा अनेक वर्षांच्या अनुभवाने प्रशिक्षित झाला आहे. त्यामुळे आंब्यावर एक नजर टाकली तरी हापूस ओळखता येतो.
हापूस आंबा कलम कशी करावी?
विद्यापीठाने कोकणात जमिनीवर तसेच कातळावर ५ × ५ मीटर अंतरावर हापूस जातीची सघन लागवडीची शिफारस केली आहे. त्यामुळे प्रति हेक्टरी आंबा कलमांची संख्या १०० वरून ४०० वर जाते. कलमे ५ बाय ५ मीटर अंतरावर चौरसाकृती पद्धतीने लावावीत.
●हापूस आंबा उपयोग
विशेष गोड आणि आंबट चवीचा आंबा बहुतेकांना आवडतो. हापूस असो, केसर असो वा रायवळ, प्रत्येक आंब्याची चव आणि वैशिष्ट्ये वेगवेगळी असतात. म्हणूनच आंब्याला फळांचा राजा म्हटले जाते. आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून आंबा अत्यंत पौष्टिक मानला जातो. आंब्यासोबतच आंब्याच्या बियांमध्येही भरपूर पोषक असतात. त्यामुळे आंबे खाल्ल्यानंतर फेकून देत असाल तर अशी चूक करू नका. कोई पावडर मध्ये प्रक्रिया केली जाऊ शकते.
हापूस आंब्याच्या कोईचे चूर्ण उपयोग :
हे चूर्ण अनेक रोगांवर उपयुक्त आहे. आंबा हे भारत, पाकिस्तान, बांगलादेश आणि फिलिपाइन्सचे राष्ट्रीय फळ आहे. मुघल सम्राट अकबराने बिहारमधील दरभंगा येथे बाग बांधली होती. अकबराने त्या बागेत एक लाख आंब्याची झाडे लावली होती. पश्चिम बंगालमधील मालदा जिल्ह्यातील आंबा त्यांच्या खास चवीमुळे केवळ भारतातच नाही तर जगभरात प्रसिद्ध आहे. त्यामुळे हा आंबा मोठ्या प्रमाणावर निर्यात केला जातो. आंब्यामध्ये खनिजे, जीवनसत्त्वे आणि अँटिऑक्सिडंट्स भरपूर प्रमाणात असतात. त्यामुळे आंबा आरोग्यासाठी उपयुक्त मानला जातो. केवळ आंबाच नाही तर आंब्यात असलेले कोकोयाम देखील आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. सौंदर्य वाढवण्यासाठीही कोई वापरता येतो. चेहऱ्यावर चमक येण्यासाठी आंब्याची कोई पावडर सुमारे तीस मिनिटे चेहऱ्यावर लावा. त्यात बीटा कॅरोटीन आणि व्हिटॅमिन ए असते. त्यामुळे कोरडी त्वचा चमकदार होते. गालगुंड सारख्या आजारांवरही हा उत्तम उपाय आहे; मात्र हा उपाय रात्री करावा.
ॲसिडिटी ही आजकाल सामान्य समस्या मानली जाते. या समस्येवर कोणतीही पावडर प्रभावी आहे. कोयमध्ये सायट्रिक ऍसिड असते. हे आम्ल पचनक्रिया सुरळीत ठेवण्यासाठी उपयुक्त आहे. या ऋतूत रोज एक आंबा खाल्ल्यास बद्धकोष्ठता आणि मूळव्याध सारखे आजार दूर राहतात. कोई पावडर बनवून एक ग्लास पाणी आणि मध सोबत घेतल्याने या समस्येपासून काही वेळातच सुटका होईल.
आरोग्य तज्ज्ञांच्या मते, कोईच्या सेवनाने हृदयातील रक्तप्रवाह सुधारतो. कोलेस्ट्रॉलची पातळीही नियंत्रणात राहते. आंब्याचा रस रक्तातील साखरेची पातळी देखील सामान्य ठेवतो. आंब्याचा रस हा अशक्तपणावर उत्तम उपाय आहे. आंब्याच्या पल्पमध्ये भरपूर फायबर असते. यामुळे रोगांशी लढण्यासाठी प्रतिकारशक्ती विकसित होते. त्यामुळे आपले शरीर निरोगी राहण्यास मदत होते. कॅन्सरसारख्या गंभीर आजारांपासूनही संरक्षण मिळते.
●हापूस आंबा खाण्याचे नुकसान
आंबा हे सर्वात उष्ण फळ मानले जाते. उन्हाळ्यात वाढत्या उष्णतेमुळे माणसाला आधीच उष्माघाताचा धोका असतो. या गरम फळाचे सेवन केल्यास शरीरात उष्णता वाढण्याची शक्यता असते.,
●हापूस आंबा रेसिपी
1)आंबा पोळी (aamba poli) – मराठी रेसिपी
2)आंबा पोळी, वडी (Amba Poli Vadi Recipe In Marathi)
3)आंबा शिरा (Mango Sheera Recipe In Marathi)
4)आंबा खवा बर्फी (Amba Khava Barfi Recipe In Marathi)
5)आंब्याचा फोडींचा गुळ आंबा (Ambyachya Fodincha Gulamba Recipe in marathi)
6)आंबा पेढा (Amba Peda Recipe In Marathi)
7)कांदा आंबा कोशिंबीर (Kanda Amba Koshimbir Recipe In Marathi)
8)आंबा आईस्क्रीम (Amba Ice Cream Recipe In Marathi)
9)गुळ आंबा (Gul Amba Recipe In Marathi)
10)आंबा नारळ वडी (Aamba Naral Vadi Recipe In Marathi)
●हापूस आंबा भाव
पहिला हापूस आंबा मुंबईत दाखल. भाव 10 ते 1500 हजार रुपये डझन