आवळा (amla) मराठी माहिती
आवळा हे एक औषधी गुणांनी भरलेले एक उत्तम फळ आहे, ज्याचे सेवन करून तुम्ही अनेक आजारांचा धोका सहज कमी करू शकता.
- चवीला तुरट व आंबट असणारा आवळा प्रत्येकालाच आवडतो असं नाही.
- आवळ्याचा वापर मधुमेहाच्या रूग्णांसाठीही होतो.
- आवळ्याच्या सेवनाने स्मरणशक्ती वाढण्यास मदत होते.
- डोळ्यांच्या विकारांवरही आवळा गुणकारी ठरतो.
- आवळ्याचे झाड आशियात व युरोपात आवळ्याची शेती मोठ्या प्रमाणावर होते. याची व्यवसायिक शेती शेतकऱ्यांना लाभदायक असते.
- भारताचे हवामान आवळ्याच्या शेतीसाठी सर्वात उपयुक्त मानले जाते.
- आवळा हा केसांच्या समस्यांवर गुणकारी आहे. त्यामुळे आवळ्याचा अर्क अन्य तेलात मिसळून केसाला लावायचे ‘आमला तेल’ बनविले जातात .
- आवळ्यापासून आवळा सुपारी, आवळा कॅंडी, आवळा लोणचे, आवळा मोरंबा, आवळेपाक, असे साठवणुकीचे पदार्थ तयार करता येतात. आवळा जुना झाला, पिकला, भाजला, उकडला आणि उन्हात वाळवला तरी त्याचे गुण कमी होत नाहीत.
- यात 5 रस आहेत (मधुर, अम्ल, तिक्त, कटू, तुरट). कच्चा आवळा मिठासोबतखाल्ल्यास शरीराला सर्व रस मिळतात. च्यवनप्राश या प्रसिद्ध औषधाचा मुख्य घटक आवळा असतो .
- आवळा खाल्ल्याने शरीरातील पित्त कमी होण्यास मदत होते.आवळा हे कोरडवाहू फळपीक आहे. या फळामध्ये ‘क’ जीवनसत्त्व चांगल्या प्रमाणात असते.
आवळा लागवडीसाठी अनुकूल हवामान(Weather) –
साधारणपणे ज्या भागात उन्हाळा आणि हिवाळ्याच्या तापमानात फारसा फरक नसतो अशा ठिकाणी आवळा बागकाम केली जाते. सुरुवातीला, त्याच्या वनस्पतीला सामान्य तापमानाची आवश्यकता असते, परंतु वाढल्यानंतर, ते 0 ते 45 अंश तापमान सहन करू शकते. उष्णता हे आवळा वनस्पती च्या वाढीसाठी आवश्यक आहे, दीर्घकाळ थंडीमुळे नुकसान होण्याची शक्यता वाढते.
आवळा लागवडीसाठी उपयुक्त माती –
आवळ्याची वनस्पती कडक आहे म्हणून ती सर्व प्रकारच्या मातीमध्ये उगवले जाऊ शकते. मातीचे pH मूल्य 6.5-9.5 दरम्यान असावे , पाणी साचलेल्या जमिनीत आवळ्याची लागवड करू नये, कारण पाण्याचा निचरा न झाल्यामुळे झाडे नष्ट होतात.
आवळा लागवडीसाठी योग्य वेळ –
आवळा वनस्पतीला सुरुवातीला सामान्य तापमान आवश्यक आहे, म्हणून त्याची लागवड सहसा जुलै ते सप्टेंबर महिन्या दरम्यान केली जाते. मात्र, अनेक ठिकाणी जानेवारी ते फेब्रुवारी महिन्या दरम्यानही त्याची लागवड केली जाते.
अशी शेतीची तयारी करा –
बियाणे पेरण्यापूर्वी माती तयार करणे आवश्यक आहे. माती तयार करण्यासाठी चांगली नांगरणी करावी, शक्य असल्यास रोटाव्हेटरचा(rotavator) वापर करावा. लक्षात ठेवा की मागील पिकाचे अवशेष जमिनीत पूर्णपणे नष्ट झाले असावेत ज्यामुळे ते नंतर कोणत्याही प्रकारे अवरोधित होऊ नये.
रोप लावण्यासाठी चौकोनी खड्डा सुमारे एक मीटर खोल खणून बियाणे पेरल्यानंतर 15 ते 20 दिवस मोकळे सोडावे जेणेकरून सूर्यप्रकाश स्थिर राहील. एका रोपापासून दुस-या झाडाचे अंतर सुमारे 4.5 मीटर असावे.
सुधारित प्रकार(जाती) –
- बनारसी, कृष्णा- या दोन्ही लवकर पक्व होणाऱ्या जाती असून त्यांचे सरासरी उत्पादन प्रति झाड १२० किलो आहे.
- याशिवाय इतरही काही जाती आहेत ज्यांचे प्रति झाड उत्पादनही जास्त आहे. ते प्रामुख्याने जाम, कँडी, जेली इत्यादी तयार करण्यासाठी वापरले जातात. NA-9, NA-10, NA-7 इत्यादी प्रमुख जाती आहेत.
सिंचन आणि खत व्यवस्थापन –
उन्हाळी हंगामात पंधरा दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे आणि पावसाळ्यात पाणी देऊ नये. हिवाळ्यात प्रति झाड 25 ते 30 लिटर पाणी दररोज द्यावे.एक गोष्ट लक्षात ठेवली पाहिजे की फळधारणेच्या वेळी सिंचन करणे अति आवश्यक आहे.
- शेत तयार करताना देशी गायीचे शेण संपूर्ण शेतात रोटाव्हेटरद्वारे चांगले मिसळावे. वर्षातून एकदा 100 ग्रॅम नायट्रोजन, 100 ग्रॅम पोटॅशियम, 50 ग्रॅम फॉस्फरस प्रतेक झाडाला द्यावे. वर्षानुवर्षे खताचे प्रमाण वाढवावे.
आवळा लागवडीतील खर्च आणि कमाई –
- जसे आम्ही तुम्हाला सुरुवातीला सांगितले आहे की आवळा अनेक रोग बरे करण्यास सक्षम आहे. त्यामुळे बाजारात याला मोठी मागणी आहे.
- जर तुम्ही एका एकरात आवळा लागवड केली तर तुमचा सरासरी खर्च 25-30 हजार प्रति एकर असेल.
- दुसरीकडे, उत्पादनाबद्दल बोलायचे झाले तर, योग्य शास्त्रीय पद्धतीचा अवलंब केल्यास एका एकरातून वर्षभरात ५० क्विंटलपेक्षा जास्त आवळा उत्पादन मिळू शकते. या सरासरी उत्पादनातून तुम्ही 1 एकरामध्ये वर्षभरात 1 ते 1.5 लाख रुपये कमवू शकता.
आवळा खाण्याचे फायदे तोटे/
तुम्ही रोज एक आवळा खाल्ल्याने काय होईल?
आवळा खाण्याचे फायदे आवळ्याच्या सेवनाने व्यक्तीची रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते .
1.त्वचा उजळते
2.गुणकारी
3.केस निरोगी होतात
4.डोळे निरोगी होतात
5.शुक्राणूंची संख्या वाढते
6.या रूग्णांनी आवळा खाऊ नये.आवळ्यातील उच्च फायबर सामग्रीमुळे पोटदुखी, पोटदुखी आणि अतिसार यांसारख्या गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल समस्या होण्याची शक्यता वाढते.
आवळा रस कधी घ्यावा? कसा बनवावा? कोणती काळजी घ्यावी?
रोज सकाळी उपाशीपोटी आवळ्याचा रस पिण्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी कमी होते व शुगर नियंत्रणात राहते. तसेच डायबिटीसची लक्षणे यामुळे कमी होण्यासाठी फायदा होतो.
केव्हा घ्यावा आवळा रस?
सकाळी रिकाम्या पोटाने केवळ 10 मिलीग्रॅम आवळा सर घ्या. सकाळी फक्त 10 – 20 मिलीग्रॅम आवळा रस पिणंच चांगलं असतं. आवळ्याच रस जास्त सेवन केल्याने आरोग्याला हानिकारक ठरू शकतो. शिवाय 10 मिलीग्रॅम 2 वेळा घेऊ शकता. कोमट पाण्यात 2 – 3 चमचे आवळ्याचा सर घ्यावा. जेणेकरून रिकाम्या पोटी घेतला तरी साईडइफेक्ट होणार नाहीत
आवळा रस कसा बनवायचा?
- १ ग्लास आवळा धुवून वाळवा.
- प्रेशर कुकरमध्ये दीड ग्लास पाणी घालून फळे पाण्यात टाका. स्टोव्हवर ठेवा आणि उकळवा.
- थोडा वेळ उकळल्यानंतर स्टोव्ह बंद करा.
- फळाला हलके स्पर्श करून तापमान तपासा. थंड झाल्यावर आवळा बोटांनी दाबून बिया काढून टाकाव्या .
- आवळ्याच्या तुकड्यांमध्ये थोडी दाणेदार साखर घालून मॅश करा.
- या मार्गाने आवळा रस एकाग्रता तुम्ही तयारी केली असेल. हे कॉन्सन्ट्रेट फ्रीझर कंटेनरमध्ये ठेवा किंवा फ्रीजरमध्ये ठेवा.
- आवळा रस जेव्हा तुम्हाला ते बनवायचे असेल तेव्हा 2 – 3 चमचे हे एका ग्लास पाण्यात घालून मिक्स करा.
- हा रस एकाग्रता फ्रीझरमध्ये 8 महिने किंवा त्याहून अधिक काळ ठेवता येतो. तथापि, कालांतराने त्याचा रंग बदलेल.
आवळा ज्यूस (amla juice) पिण्याचे फायदे ?
पचनासाठी उत्तम तुम्हाला सतत पचनासंबंधित समस्या असतील तरत आवळ्याच्या रसामध्ये असणाऱ्या गुणधर्मामुळे पचनक्रिया चांगली होण्यास मदत मिळते. तसंच अपचन, अॅसिडिटी आणि बद्धकोष्ठ ते सारख्या समस्या रोखण्यास आवळ्याच्या रसामुळे फायदा होतो. तुम्ही नियमित आवळ्याच्या रसाचे सेवन केल्यास, पचनक्रिया सुरळीत होते.
आवळा मध्ये कोणते आम्ल असते?
जीवनसत्व C, ज्याला L-एस्कॉर्बिक आम्ल म्हणूनही ओळखले जाते, हे जलद्राव्य जीवनसत्व आहे जे नैसर्गिकरित्या काही पदार्थांमध्ये असते, इतरांमध्ये जोडलेले असते आणि आहारातील पूरक घटक म्हणून उपलब्ध असते.
आवळा पावडर कशी बनवावी
आवळा पावडर बनवण्यासाठी सर्वात महत्त्वाचे आहे ते म्हणजे आवळा विकत घेणे. बाजारातून ताजे आणि हिरवेगार आवळे विकत आणा. एका भांड्यात आवळे स्वच्छ धुवून घ्यावे आणि उकळत ठेवा. तुम्ही मायक्रोव्हेवमध्येही आवळा स्टीम करून घेऊ शकता. शिजलेले आवळे छोटे तुकडे करून सुकवा. कडकडीत उन्हात आवळे सुकवा. 2 ते 3 दिवसानंतर ते व्यवस्थित सुकले की मिक्सरमध्ये वाटून त्याची पावडर तयार करा. अशा प्रकारे घरी तयार केलेल्या आवळा पावडरमध्ये केमिकल्स नसल्यामुळे ती तुमच्या आरोग्य व सौंदर्यासाठी खूप लाभदायक ठरते. या पावडरचा वापर तुम्ही अनेक प्रकारच्या फेसपॅक, फेस मास्कमध्ये देखील करू शकता. आजारपणात घरगुती औषध तयार करण्यासाठी घरात तयार आवळा पावडर असणे नक्कीच फायद्याचे ठरू शकते .
आवळा मुरब्बा रेसिपी
आवळा मुरब्बा – Awla Murabba
साहित्य :
आवळा – १ किलो
साखर – १,१/२ दीड किलो
मिरे – एक छोटा चमचा (कुटून बारीक केलेले)
केसर – काही धागे
मीठ – चवीपुरते
कृती :
सर्वप्रथम आवळयांना पाण्याने चांगले धून घ्या . आता एखाद्या काटेरी चमच्याच्या मदतीने त्यांना छिद्र पाडा व एका भांड्यात आवळे पूर्ण डूबेल आसे पाणी टाकून जवळ जवळ २ – ३ दिवसांकरिता झाकून ठेवा . आता आवळे बाहेर काढून चांगले धुवून घ्या .
एका पातेल्यात पाणी उकळायला ठेवा , पाणी उकळल्यानंतर त्यात आवळे टाका आणि आणखी काही वेळ उकळू द्या .
आत्ता उकळलेले आवळे पाण्याच्या बाहेर काढून एका भांड्यामध्ये घ्या. त्यात साखर टाका व पाच तासांकरिता बाजूला ठेवा जेणेकरून साखर वीरघळून जाईल . आता तेच पातेल आवळ्यासहित पाक बनवायसाठी ठेवा . जेव्हा चांगले सिजून तयार होईल व पाक चांगला गाढा होईल तोपर्यंत सिजु द्या .
तुमचा आवळा मुरब्बा तयार झाला आहे , मुरब्बा थंड करा आणि त्यात मिरे , केसर, आणि मीठ टाकून चांगले प्रकारे मिक्स करा
आवळा कँडी रेसिपी
साहित्य –
१. आवळा – अर्धा किलो२. साखर – अर्धा किलो
कृती
१. मोठ्या आकाराचे आवळे घेऊन ते स्वच्छ धुवून घ्यावेत.२. हे आवळे आहेत तसेच न चिरता कुकरला २ शिट्ट्या करुन वाफवून घ्यावे.३. शिजवल्यावर आवळ्याच्या फोडी होतात. त्यातील बिया काढून फोडी एका भांड्यात घ्याव्यात.४. आवळ्याच्या फोडी थंड झाल्यावर त्यामध्ये अर्धा किलो साखर घालावी.५. 3 दिवस हे मिश्रण तसेच ठेवायचे, मात्र दिवसातून दोन वेळा ते हलवायचे म्हणजे खराब होत नाही
६. तीन दिवसांनी या साखरेचा पाक होऊन त्यात आवळा अतिशय चांगला मुरतो. ७. पाकातून मुरलेला आवळा बाहेर काढून तो सुकवायचा. मात्र तो उन्हात सुकवू नये कारण त्यामुळे तो चिवट होतो. तर घरात सावलीत कुठेही तो वाऱ्याने सुकतो. ८. अशाप्रकारे पौष्टीक आवळा कँडी अगदी सोप्या पद्धतीने आपण घरच्या घरी तयार करु शकतो. पण याला कुठेही पाणी लागणार नाही याची काळजी घ्यायची. पाण्याने आवळ्याला बुरशी लागायची शक्यता असते. ९. खाली उरलेला पाक टाकून न देता तो सरबत करण्यासाठी वापरु शकता . या पाकामध्ये आवळ्याचा अर्क उतरलेला असल्याने तो आरोग्यासाठी अतिशय फायदेशीर असतो
आवळ्याचे दुष्परिणाम:
- उच्च अॅसिडिटी असलेले लोक- आवळ्यामध्ये व्हिटॅमिन सी भरपूर प्रमाणात असते. हे एक पोषक तत्व आहे जे की फळाची आम्लता वाढवण्याचे काम करते. अभ्यासानुसार, आवळा छातीत जळजळ होण्याची समस्या दूर करतो परंतु हायपर अॅसिडिटी असलेल्या लोकांमध्ये ही समस्या वाढवू शकते. हायपर अॅसिडिटी असलेल्यांनी आवळा रिकाम्या पोटी खाऊ नये. यामुळे पोटात तीव्र जळजळ व ऍसिडिटी होऊ शकते.
- रक्ताचे आजार असलेले लोक- आवळ्यामध्ये अँटीप्लेटलेट गुणधर्म असतात. आवळ्याच्या या गुणामुळे हृदयविकाराचा झटका आणि पक्षाघाताचा धोका कमी होतो, परंतु ज्यांना आधीच रक्ताच्या विकाराने ग्रासले आहे त्यांच्यासाठी आवळा हा चांगला पर्याय नाही. अशा लोकांनी डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतरच आवळा खावा.
आवळा घराजवळ लावावा का?
आवळ्याचे झाड घराजवळ योग्य अंतर ठेवून लावायला काहीच हरकत नाही. हे झाड वीस पंचवीस फूट उंच वाढते आणि पानगळ होणारं आहे. भिंती मजबूत काॅंक्रीटच्या असतील तर काहीही धोका नाही. हे झाड काही वड पिंपळा सारखं महावृक्ष होत नसत .
कुठली ही झाडे घरालगत असतील तर घरात पुरेसा प्रकाश येत नाही.त्या शिवाय झाडावरचे किटक, सरपटणारे प्राणी घरात येऊ शकतात.वादळात झाडांच्या फांद्या अथवा झाडं ही घरावर मोडून पडतात यासाठी झाडं नेहमी घरापासून काही अंतरावर लावणं योग्य आहे.
1)आवळा तेलाने केस पुन्हा वाढू शकतात?
उत्तर-हो आवळा तेलाने केस पुन्हा वाढू शकतात.
2केसांमध्ये आवळा तेल किती काळ सोडावे? /आवळा तेल कसे वापरायचे?
उत्तर-मला हे तेल प्री शॅम्पू ट्रीटमेंट म्हणून वापरायला आवडते, स्कॅल्पपासून ते शेवटपर्यंत, 20 मिनिटे राहू द्या
3)आवळा तेल किंवा खोबरेल तेल कोणते चांगले आहे?
उत्तर-नमस्कार, दोन्ही तेल केसांसाठी तितकेच चांगले आहेत . प्रत्येक तेलाचा स्वतःचा एक चांगला गुणधर्म असतो.
4)आवळा रस केसांना रात्रभर लावू शकतो का?
उत्तर-आवळा पावडरमुळे केसांना कंडिशनरचा फायदा होतो. रात्रभर, एका कंटेनरमध्ये थोड्या प्रमाणात आवळा पावडर आणि पाणी सोडा. हे मिश्रण दुसऱ्या दिवशी सकाळी केसांना लावा, दोन तास बसू द्या आणि नंतर हलक्या क्लिंझरने शॅम्पू करा.
5)केसांचे तेल काम करते का?
उत्तर-एकदम तेल लावणे तुमच्या केसांसाठी अनेक प्रकारे फायदेशीर ठरू शकते. हे टाळूचे पोषण आणि मॉइश्चरायझेशन करण्यास मदत करते, जे निरोगी केसांच्या वाढीस प्रोत्साहन देते आणि कोरडेपणा कमी करते .
6)केसांच्या वाढीसाठी आवळा रीठा शिककाई पावडर कशी वापरावी?
उत्तर-केसां साठी रीठा आणि शिककाई कसे वापरावे? शिककाईच्या शेंगा, रेठा, आवळा रात्रभर पाण्यात भिजत ठेवा. दुसऱ्या दिवशी, सर्व घटक मऊ होईपर्यंत पाणी उकळत ठेवा. मिश्रण पूर्णपणे गाळून घ्या आणि केसांचा शैम्पू म्हणून वापरा.
5 लाख विमा आयुष्यमान भारत कार्डमुळे होतो तुम्हालाही होतो का हा फायदा?
सार्वजनिक वितरण प्रणाली(Public Distribution System) पारदर्शक कशी बनवता येईल?
रब्बी पिकाला लागणारे हवामान आणि हंगामाबद्दल माहिती घेवूया
शेतीसाठी उत्तम आहे हा पर्याय-आवळा हे पिक लावा आणि लखपती व्हा !